Pelvik yapıda gevşeklik ve sarkma biz jinekologların sık karşılaştığı sorunlardan birisidir. Pelvik relaksasyon bu bölgede bulunan tüm yapıların (mesane, mesane çıkış deliği, vajina ön ve arka duvarı, rahim) tutunduğu bağ ve dokuların gevşemesine bağlı ortaya çıkan çeşitli anatomik bozukluklardır. Bu sorunlar kadının yaşam kalitesini bozarak tedavi gerektirirler.
Rahim sarkması nadiren (%2) gençlerde ve doğum yapmamış kişilerde görülebilse de ortaya çıkmasındaki en önemli neden vajinal doğumdur. Çok sayıda doğum, iri bebek doğurma, müdahaleli doğum, doğumda oluşan perine yırtılmaları, karın içi basıncını artıran kronik öksürük, aşırı şişmanlık etkenlerdir. Şikayetler genellikle menopoz ve sonrası dönemde ortaya çıkar. Sebep olarak hormonların azalması ve yaşa bağlı olarak gerginliğin kaybolması gösterilebilir.
Rahim sarkmasına vajinanın ön ve arka duvarının da gevşemesi ve hastanın eline kitle imiş gibi gelmesi eşlik edebilir. Özellikle mesanenin vajina ön duvarından vajinal boşluğa doğru sarkması sistosel adını alır ve eşlik eden idrar torbası kanalı sarkması (üretrosel) da varsa hasta öksürüp, hapşırma gibi karın içi basıncı artıran her durumda idrar kaçıracaktır. Buna stress incontinans adı verilir. Sistosel ve üretrosel ileri seviyede ise mesanenin tam boşaltılamaması, sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları gibi şikayetler de eşlik edebilir.
Rektosel rektumun vajina arka duvarından vajina boşluğuna doğru fıtıklaşmasıdır. Oluşan keseleşme nedeniyle dışkılama zorlaşabilir. Hasta büyük tuvaletini vajinadan elle yaptığı bası ile gerçekleştirdiğini ifade edebilir.
Enterosel rahim arkasındaki culde sac denilen bölgenin vajina arka duvarının kas yapısından vajinal boşluğa fıtıklaşmasıdır. Fıtık kesesinde genellikle ince barsak vardır. Büyük enteroseller vajinada basıya neden olur.Tüm bu pelvik gevşeklik formları muayene ile tanınabilir, birkaç istisna hariç tedavi çoğunlukla operasyondur.
Rahim sarkmasının dereceleri vardır. 1. derece sarkma en hafif olan form iken 4. derece sarkmada rahim tamamen dışarıya çıkmıştır. Komplikasyonları akıntı, anormal kanamalar, dışarı çıkan rahim ve civarında yara ve enfeksiyonlar, idrar yolu enfeksiyonu, böbrek toplayıcı kanallarının sıkışmaya bağlı tıkanıklığı ve böbrekte genişleme olarak sayılabilir. Çok ihmal edilmiş vakalar böbrek yetmezliğine kadar gidebilir.
Rahim sarkması gelişen kadınlarda hasta bası hissi, dolgunluk hissi, vajinada ele gelen kitle, sık idrara çıkma ve idrar kaçırma şikayeti ile başvurur.
Vajinal kubbe sarkması genellikle vajinal yoldan yapılan rahim alma ameliyatından sonra gerçekleşir.
Doğum travması nedeniyle vajinal giriş ve makatta yakın bölgede (perine) yırtıklar meydana gelebilir. Perine incelir ve gevşer, pelvik taban kası fonksiyonu kaybeder, vajinal giriş genişler. Bazen yırtıklar küçük olabilirler ancak makat kaslarını da içine alan yırtıklar meydana gelebilir, kadın gaz ve dışkı kaçırabilir. Tüm bu sorunların tek tedavisi pelvik taban anatomisine uygun olacak biçimde yırtıkların düzeltilip vajinanın cerrahi olarak daraltılmasıdır.
Pelvik gevşeme şikayeti olan tüm kadınların %15’i plastik cerrahi girişime gereksinim duyar. Cerrahi girişim için bir risk taşımayan hastalarda ameliyat tercih edilmelidir. Ancak hastamın kişiliği, sosyokültürel durumu, mesleki yaşamı ve cinsel hayatı da tedavi tercihini belirlemede etkili olmaktadır. Cerrahi tedavi uygulanamayan ileri yaştaki kadınlarda veya cerrahi tedaviyi tercih etmeyen kişilerde geçici çözümlerle şikayetlerin giderilmesine çalışılır.
Rahim sarkması ilaçla tedavi edilemez ancak pesser denilen vajinadan uygulanan halkalarla hastanın şikayeti azaltılıp pelvik tabana destek sağlanabilir. Operasyon ve anestezi riski yüksek olan yaşlı kadınlarda, cerrahi girişimi reddeden hafif ve orta derecede sarkması olan hastalarda ya da sarkan rahimde oluşan yaraların bir süre tedavi olmasını sağlamak amacıyla ameliyat öncesi hazırlık döneminde pesserler kullanılabilir. Pesserler uzun süreli kullanımda 2 ayda bir çıkartılmalı, temizlenmeli vajina iritasyon ve yaralar yönünden kontrol edilmelidir. Menopozdan sonra kullanılıyor ise östrojenli kremlerle birlikte kullanılmalı veya ağızdan östrojen içeren ilaçlar verilmelidir. Medikal olarak yapılacak diğer önlemler hastanın kilo vermesi, mevcut kardiyovasküler veya akciğer hastalığının düzeltilmesi, sigaranın bırakılması, uygun kişilerde egzersiz ile (kegel egzersizi) pelvik taban kaslarının güçlendirilmesidir.
Rahim sarkmasında tercih edilecek operasyon şekli rahimin vajinal yoldan çıkartılması ve eşlik edebilecek sistorektoselin düzeltilmesidir. Genç yaştaki hastalarda rahim kalması arzu ediliyor ise laparoskopik veya açık olarak rahim karın önduvarına asılır.
İdrar Kaçırma
Klasik deyimi ile üriner inkontinans istemsiz idrar kaçırma için kullanılan bir deyimdir. Üriner incontinans basit olarak 3 tipe ayrılabilir.
Stress incontinans
Urpe incontinans (sıkışma inkontinansı)
Over flaw incontinans (taşma inkontinansı)
Stress incontinans: Klasik deyimle üriner incontinans idrar kaçırma için kullanılan bir deyimdir. Basit olarak 3 tipe ayrılır; stress incontinans, urge incontinans (sıkışma incontinansı), overflow incontinans (taşma incontinansı). Stress incontinansın en önemli nedeni normal vajinal doğumda pelvik kasların ve mesane boynu açısının yer değiştirmesine bağlı olarak karın içi basıncını artıran herhangi bir aktivitede; öksürme, hapşırma, gülme, uzun yol yürüme gibi aktivitelerde istemsiz olarak idrar kaçırmadır. En önemli sebebi çok sayıda ve zor doğumlardır. Tedavisi sadece stress incontinansı kapsıyor ise cerrahidir.
Urge incontinans: Aciliyet incontinansı demektir. Mesanenin kendisinden kaynaklanmaktadır. İdrar yolu enfeksiyonu ve yangılarında mesanenin radyasyona maruz kaldığı durumlarda, mesane taşı, büyük myomlar gibi büyük kitlelerin mesaneye baskı yaptığı durumda, gebelikte, kullanılan birtakım ilaçlarda (diüretikler gibi), bazı nörolojik bozukluklarda (MS hastalığı gibi) ya da psikolojik sebeplerle bu tip incontinans görülebilir. Bazı vakalarda stress incontinansı ile birlikte görülür. Buna miks incontinans denir.
Taşma incontinanı: Dolup taşma şeklinde idrar kaçırmadır. Mesane burada büyük, gevşek bir torba gibidir. Mesane kasının aktivitesi ya hiç yoktur ya da çok azdır. En sık nedenleri arasında cerrahi operasyonlar, herpes virüsüne bağlı ağrılı durumlar, kullanılan antidepresanlar ve başka ilaçlar, epidural anestezi, idrar yolu enfeksiyonları pelvik kitleler ve demans sayılabilir. Fonksiyonel incontinans daha ziyade geri dönüşümlü olan bir tür idrar kaçırma şeklidir