SAĞLIKLI YAŞAMA-YAŞLANMA SANATI ;WELL WOMAN
Well woman terimi , türkçe olarak sağlıklı- mükemmel durumdaki kadın olarak okunabilir ancak burada hayatının her evresinde sağlıklı olan ve sağlıklı yaşlanabilen , well woman, bir kadın konsepti anlatılmak isteniyor.Ben de bunu 2 kelimeyle özetlediği için bundan sonra well woman terimini kullanacağım.
Sağlıklı yaşama ve yaşlanma herkesin ilgisini çeken ve düşlediği bir şeydir.Bende bu konuda yazılmış makaleleri ve yayınları tarayarak, bilinçlendirici ve bununla beraber yapılması gerekenlerle ilgili yazılarımı paylaşacağım.
Kadına özel sağlık sorunlarının gelişen tıp bilimiyle beraber daha iyi anlaşılması beraberinde daha uygulanabilir ve daha doğru çözümleri de getirmiştir .Bunun yanında birçok sorun da kadınlar tarafından, bilinçsizlik veya cehaletten, geleneksel olarak sorun kabul edilmemiş ve çözülmeye çalışılmamıştır.Ancak artık kadınların tüm yaşamlarını , daha da sağlıklı-kaliteli olarak geçirmelerini sağlayabilecek donanımdayız.Bundan sonraki bölümlerde kadın hayatının her evresi için well woman konsepti içinde neler yapılabileceğini irdeleyeceğiz .
Çocukluktan sonra kadın hayatında 3 ana evre olduğu kabul edilebilir. İlk ve belki de çocuk doğurabilme yeteneği nedeniyle en önemlisi, DOĞURGANLIK evresidir .Bu evreden sonra ORTA YAŞ evresi başlar ve bu evre menopozla sonlanır ve ardından MENOPOZ SONRASI evresi başlar.
Kadın hayatının evrelerinde ilerledikçe vücudu da değişir ve birçok tıbbi sorunla karşılaşır sonucunda da daha önce ihtiyaç hissetmediği tarzda veya ciddiyette tıbbi bakıma ihtiyaç duyar.Bu şu anlama gelmektedir, kadınlar hayatlarının evrelerinde ilerledikçe yaşam şekilleri ve alışkanlıklarını gözden geçirmelidirler.Bunun yanında da ilerleyen yaşla birlikte karşılaşabilecekleri sorunlar konusunda bilgi sahibi olmalı ve koruyucu, engelleyici veya gerçekleşmesini geciktirici önlemlere başvurabilmelidirler.
Kadınların sağlıklarını korumaları ve sağlıklı yaşamak-yaşlanmak yani well woman için dikkat etmeleri gerekenleri 3 ana başlık altında toplayabiliriz ; genel yaşam şekli, tıbbi tarama ve kendi vücudunu tanıma.
Genel sağlık durumunu etkileyen faktörler arasında, fiziksel aktivite,beslenme,sosyal-ve psikolojik faktörler,tıbbi durum sayılabilir.
Her yaşın uygun fiziksel aktivite ihtiyacı, şekil ve zorluk açısından farklıdır.Bunu belirlemede birçok faktör vardır ancak kişinin kilosu ve fiziksel durumu en önemlileridir.Fiziksel egzersize genel olarak cevap olumludur ayrıca stresle başa çıkmaya yardımcı olması ve sosyalleşme sağlaması da diğer olumlu yanlarıdır.
Beslenmeye gelince burada en önemli konu kalori alımıdır.İdeal kilo ,vücut kitle indeksinin(VKİ) basitçe hesaplanmasıyla bulunur.İdeal kilodan sonra da hangi besinlerden , ne kadar tüketileceği konusu öne çıkar.
Mutlu bir birey olmak için ruhsal durum ve sosyal bir birey olmak önemlidir, bütün bunlar da olumlu-olumsuz olarak genel sağlık durumuna etkimektedir. Hayat evrelerinde ilerleyen bir kadının her yeni evrenin gerektirdiği yaşam şekline uyabilmesi ve sorumluluklarını yerine getirebilmesiyle beraber gelişmesi ve olgunlaşması , hayatını zenginleştirip güzelleştirecektir.Bunlara örnek olarak evden ilk ayrılış,evlenme,çocuk doğurma,vb sayılabilir.
Tıbbi açıdan her yaşın önceliğinin farklı olduğunu görürüz.Yaklaşık 40-44 yaşa kadar olan doğurgan evrede sağlıklı bir vücuda ulaşmaya çalışırız, ve kalıtsal bir hastalığımız olup olmadığından eminizdir.Bu evre evlilik öncesi testler ,gebelik taramaları ve genel sağlık taramalarıyla dolu bir evredir .
Orta yaş evresi ise genellikle menopoz sonrası evreye daha sağlıklı girme için hazırlanma gibidir,bu nedenle korunma ve erken tanı için düzenli check-up lar yapılır,ancak bu evrede saç ve cilde ayrı bir özen gösterilmektedir.
Menopozla birlikte getirdiği sorunlarla baş etmeye ve ilerde hastalık oluşturmamasını sağlamaya odaklanılır . Bu da yıllık check-up lar demektir ve özellikle ilerde kemik erimesi(osteoporoz) olmaması için kemik sağlığına özen gösterilir.
Menopoz sonrası, ort 55-60 yaş sonrası, evrede öncelik ise ortaya çıkan hastalıklara erken müdahalede bulunmaktadır , bununla beraber genel sağlık durumu ve iyilik halinin devamı için bu eyreye uygun çeşitli fiziksel aktiviteler yapılmalı ve farklı uğraşlar edinilmelidir.
Tarama yoluyla erken teşhis ve korunmak , genel sağlığın korunması ve iyilik halinin devamı için çok önemlidir ve bu amaçla yapılan birçok test vardır.Her yaşam evresinde yapılması önemli olan testler farklıdır, böylece hastalıklar erken tanınabilir ve koruyucu önlemler alınabilir.
Profesyonelce doktorlar tarafından yapılan taramalar-testler yanında kişinin kendi vücudunu tanıması ve gösterdiği değişik belirtileri fark edip önlem alması da hastalıklardan korunmada önemlidir.Kadınlara bu amaçla 3 aşamalı bir yol haritası önerilir , önce kendi kendine muayene, örn meme muayenesi, sonra bilgilenme, yaşının getirebileceği sağlık sorunları konusunda , daha sonrada muayene ve bilgilenme sonucunda öğrendiklerini değerlendirip hayata geçirme,uygulama.
Buraya kadar özetlenenler well woman konseptinin ana öğeleriydi.Bundan sonra kadın hayatının evrelerini ve yapılması gerekenleri daha detaylı inceleyeceğiz.
OP.DR. ERAY MEMEÇ
23/04/2013
