GRUP B STREPTOKOK(GBS)
Grup B streptokok infeksiyonu günümüzde yetişkinlerde giderek daha artan bir sıklıkta teşhis edilmektedir ve daha çok yumuşak doku infeksiyonu, bakteriyemi ve zatürreye neden olmaktadır.Yeni doğan infeksiyonlarının da en sık nedenlerindendir. 1930 lu yıllardan beri yeni doğan menenjitiyle ilişkilendirilse de esas dikkati 1960 lı yıllarda kadın genital organlarında yerleştiğinin saptanıp düşük-erken doğum -ölü doğumlarla ilişkilendirilmesiyle çekmiştir.Son yıllardaysa gebelik dönemindeki idrar yolu infeksiyonları, zamanından önce su kesesi açılması(PROM), amnion sıvısı infeksiyonları ve doğum sonrası annede gelişen infeksiyonlardan sorumlu tutulmaktadır.
GBS gram pozitif anaerob bakteridir, tanısı kültürde üretilerek konsa da, her zaman kültürde üretilememesi ve kültürün uzun sürede sonuç vermesi tanı için dezavantajlardır.Hızlı tanı için kitler vardır ama bunlar örneğin genital bölgede olduğu gibi bakteri düşük konsantrasyondaysa doğru sonuç vermemektedirler.
Gebelerde yapılan çalışmalarda GBS nin en çok mide-barsakta sonrada vaginada yerleştiği saptanmıştır.Gebelerde tanı için kombine vagina-rektum kültürü alınması önerilmektedir.Yaş , ırk ve ülkelere göre değişmekle beraber gebelerde ort. %20 oranında tespit edilmektedir.Gebelerde tarama amaçlı kültürün yapılma zamanıyla ilgili bir konsensus yoktur ancak, 36. Hafta civarında yapılması, doğum sırasındaki GBS varlığını en doğru şekilde göstereceğinden, en uygun zaman gibidir.
Yeni doğanlarda saptanan GBS nin %45 i anneden gebelik sürecinde veya doğum sırasında direkt geçişle , diğer %55 ise doğum sonrası sağlık personelinden, diğer bebeklerden veya dış ortamdan yatay geçişle ,bulaşmıştır.Yeni doğanda erken gelişen GBS infeksiyonu anneden geçen bakterilerle oluşur ve yeni doğana geçişte vaginal doğum veya sezaryenle doğum arasında bir fark yoktur.
Yeni doğan yanında anne içinde GBS infeksiyonu önemlidir, lohusalık septisemisi veya endometriti,rahim iç zar iltihabı, tablosuna neden olabilir.GBS bunun yanında gebeliğin 32. Haftasından önce su gelmesi ve erken doğumla da alakalıdır.Gebe idrar yollarında GBS üremesi de erken doğum ve erken su gelmesiyle ilişkilendirilse de , bu tip gebelerde uygulanan GBS tedavisi ne erken doğumu ne de erken su kesesi açılmasını engellememiştir.
Gebelikte GBS tedavisinde seçilecek ilaç penisilin veya ampisilindir, ancak penisiline alerji varsa klindamisin veya eritromisin kullanılmalıdır. Doğum sonrası endometrit veya amnion sıvısı infeksiyonlarıysa daha komplikedirler ve genellikle tedavide daha geniş etkili antibiyotiklere ihtiyaç duyulmaktadır.
Daha öncede bahsettiğim gibi genel olarak kabul edilen uygulama 35-37 haftalık gebelerden vagina ve rektumdan tek çubukla alınan örneğin kültürünün yapılmasıyla doğumda GBS varlığı saptanabilmektedir .Ancak hangi gebelerde bunun yapılması gerektiği tartışmalıdır, ülkemizde bir protokol yoktur ,ABD de ise pediatristler birliği (AAP) tüm gebelerde tarama önerirken kadın doğumcular birliği(ACOG) önermemektedir.ACOG ,37 haftadan önce olan doğumlarda veya su kesesi açılmasında, herhangi bir gebelik haftasında su kesesinin açılmasından sonra 18 saat geçmiş ama halen doğum olmamışsa, doğum sancılarını çekerken ateş 38 derece üzerindeyse veya daha önce GBS infeksiyonu geçiren bebeği varsa anneye koruyucu antibiotik başlanmasını önermektedir. Gebeliğinde GBS ye bağlı idrar yolu infeksiyonu geçirenlerede doğum sırasında kültür yapılmasına gerek olmadan antibiyotik başlanmaktadır.Ancak GBS taraması yapılmamış ve doğum sırasında ateşi olan gebelere penisilin/ampisilin yanında gentamisin de verilmesi gereklidir.
Doğumda GBS profilaksisi için antibiyotik protokolü;
| Önerilen: penisilin G | 5 milyon ünite IV |
| 2.5 milyon ünite IV, doğuma kadar her 4 saatte 1 | |
| Alternatif: ampisilin | 2 g IV |
| 1 g IV doğuma kadar her 4 saatte 1 | |
| Penisilin allerjisinde: | |
| Önerilen: klindamisin | 900 mg IV doğuma kadar 8 saatte 1 |
| Alternatif:eritromisin | 500 mg IV doğuma kadar 6 saatte 1 |
OP.DR. ERAY MEMEÇ
25/04/2013