NORMAL DOĞUM SONRASI BAKIM
Evet kucağınızda bebeğinizle eve dönüyorsunuz, özellikle ilk birkaç gün çok önemli ,o nedenle bırakınız birkaç gün size kraliçe gibi davranılsın.Gebelikten ötürü vücudunuz önemli değişikliklere uğradı, bu değişikliklerin eskiye dönmesi yaklaşık 4-6 hafta alacaktır.Bu rehber hem siz hem de size yardımcı olacaklar içindir.
HAREKETLERİNİZ-DİNLENME; En az 7 gün lütfen gereksiz işlerle uğraşıp yorulmayın, bu dönemde sadece kendiniz, yeni doğan bebeğiniz ve varsa diğer çocuklarınızla ilgilenin,önemli nokta kendinizi çok iyi hissederken , halsizlik ve baş dönmelerinin aniden gelebileceğidir.Yani bu dönemde bebeğiniz kucağınızda yürürken veya beşikten alırken aniden düşebilirsiniz , bu nedenle bebeğinizin otururken kucağınıza verilmesi bu dönemde daha uygundur. Unutmayın ki bu dönemde ,bebeğiniz için süt üretiyor,gebelikte vücudunuzda olan değişiklikleri terse çeviriyor, rahminizde bebek eşi çıktıktan sonra oluşan yarayı tamir ediyorsunuz ,bu dönemde en büyük düşmanınız yorgunluk-uykusuzluktur,bebeğiniz uyurken siz de muhakkak uyumaya –dinlenmeye çalışın, bırakın diğer işlere yardımcılar baksın.
BANYO-DİKİŞLERİN BAKIMI;Doğum sonrası vücudunuz gebeyken ihtiyaç duyduğu fazla miktarda sıvıyı bolca terleyerek ve sık idrara çıkarak atar, banyo bu durumda çok rahatlatıcı olacaktır.Normal doğumu kolaylaştırmak için yapılan kesi üzerindeki dikişler alınmaz ve yaklaşık 15 günde kendiliğinden iyileşir sizin sadece bakım yapmanız yeterlidir, ayrıca dikişlerin olduğu yerdeki gerginlik veya iğnelenme hissi ve dikişlerin kendiliğinden düşüp bunu sizin pedinizde fark etmeniz de doğal bir olaydır. Çok yumuşak yerlere oturmamak ve bacakları genellikle bitişik tutmak dikişlerin iyileşme sürecini hızlandırır.Bölgeyi mümkün olduğunca temiz ve kuru tutmalısınız.Günde 2-3 kez ılık suyla yapılan oturma banyoları(sitzbath) ağrı- hassasiyeti hafifletecektir.Su içine 1 avuç deniz tuzu atılabilir.Banyo sonrası temiz bir bez veya fönle dikişlerin kurutulup üzerine batticon sürülmesi yeterlidir.Ayrıca dikişlerin üzerine konulacak soğuk buz torbası ağrıyı hafifletmede oldukça etkili olacaktır.
CİNSELLİK-ilk 6 hafta cinsel ilişki, rahmin içine bakterilerin yerleşip infeksiyon oluşması çok kolay olduğundan, yasaktır .Bununla beraber doğum sonrası her zaman gebe kalabilirsiniz.Gebe kalmanız için adet olmanıza da gerek yoktur .Ancak ilk cinsel ilişki ağrılı olabilir, bu durumda su bazlı kayganlaştırıcı kullanılması sorunu çözecektir.
DOĞUM SONU KANAMA;Vaginal kanamanızın miktarı günbegün değişir ama genellikle doğum sonrası 3-4. Haftada kesilir.Kanamanız ilk birkaç gün fazla miktarda ve parlak kırmızıdır, sonraki haftadaysa sırayla koyu kırmızı-kahverengi ve pembeleşir onuncu günden sonrada açık pembe, sarı ve beyazlaşarak tamamen kesilir.Kanamanın genellikle erken iş yapmaya başlayan veya aşırı aktif kadınlarda uzadığı görülür, bu durumda çözüm dinlenmeye biraz özen gösterilmesidir.Özellikle emzirme sırasında veya yataktan kalkılınca ,çok fazla miktarda veya uzamış olmasa da, kanama miktarında ani bir artış olması doğaldır.İlk 15 gün pıhtılı kanamaların olması doğaldır ama yumruk kadar pıhtıların olması veya 15 günden sonra hala pıhtılı kanamanın olması doğal değildir.Göbek hizasında sertçe hissettiğiniz rahminizin yumuşaması da artan kanamaya neden olur ,böyle bir durumda rahme elle sertleşene kadar masaj yapılmalıdır. Vaginanın yıkanması veya tampon kullanılması ilk 6 haftada önerilmemektedir.
ADET DÜZENİ;Emzirmiyor veya bir doğum kontrol yöntemi kullanmıyorsanız 6-12 haftada normal adetinizi görmeye başlarsınız.Ancak emziriyorsanız ne zaman adet olacağınızı söylemek mümkün değildir.Ama dikkat adet olmadan da gebe kalabilirsiniz.
KABIZLIK-HEMOROİD;Özellikle normal doğum sonrası hemoroid çokça görülür, kanama oluyorsa muhakkak bir genel cerrah görmelidir.Kabızlık özellikle hemoroidde varsa ,doğum sonrası çok ciddi bir sorun olabilir, göz ardı edilmemelidir. Emzirme, ağrı kesiciler,hareketsizlik ve epizyotominin ağrısı doğum sonrası dönemde kabızlığı tetikler.Bol su, günde 8 bardak, içilmesi, bol sebze-meyve, lifli gıdaların tüketilmesi sorunu çözmezse ve kabızlık doğum sonrası 3 gün geçmesine rağmen çözülmezse ilaç desteği sağlanmalıdır.Ayrıca her gün aynı saatte tuvaletin yapılmaya çalışılması da düzenli barsak çalışması için önemlidir.
BESLENME; Hem doğum sonrası iyileşme sürecinin sağlıklı olması hem de yeterli sütü üretebilmek için günlük en az 2000 kalorilik diyete ihtiyaç vardır.Diyetiniz proteinden zengin olmalıdır.Yeterli beslenmeyi yapmazsanız halsiz düşersiniz,unutmayın ki bu dönem zayıflamak için diyet yapma dönemi değildir.Gebelik vitamin haplarınızı da bağırsaklarınız çalışmaya başladıktan sonra almaya devam edebilirsiniz.
EGZERSİZ;Doğum sonrası ilk 1 haftayı dinlenerek geçirmelisiniz.Sonrasında kendinizi iyi hissettiğinizde günlük yarım saat yürüyüşle egzersiz başlayabilirsiniz.Ancak bu esnada kanamanız artıyorsa biraz frene basmak uygun olacaktır.
İDRAR SORUNU-doğum sonrası sık idrara çıkılarak gebeyken vücutta biriken fazla sıvı atılır.Ancak bazen idrar yapmak çok ağrılı olabilir,ılık duş veya oturma banyosu hatta perine bölgesine ılık su püskürtmek bile bu sorunu çözebilir.DOğum sonrası istemsiz idrar kaçırma sorunu da oluşabilir ,tedavide önce idrar tutma egzersizi,Kegel egzersizi, yapılması önerilir.Gebelikte başlayan idrar kaçırmayla belirti veren vaginayı ve idrar yollarını destekleyen kaslardaki gevşemenin düzelmesi ve kasların eski sıkılığına ulaşması için yapılan basit ama çok etkili bir egzersizdir. Önce basitçe idrar yaparken tutmaya çalışılarak başlanır,zaman içinde kasları kontrol etmeyi sağladıktan sonra gün içinde bebeği her emzirmeden sonra 10 kez kegel egzersizi yapılması önerilir.Ancak bu durum düzelmiyor veya daha da ciddileşiyorsa ileri değerlendirme gerekecektir.
EMZİRME;Öncelikle söylenmesi gereken sütün tam anlamıyla gelmesinin ,sezaryen sonrası normal doğuma göre daha geç olabilir, 48-72 saati bulabileceğidir.Sütle giden sıvıyı yerine koymak için bolca sıvı tüketilmelidir.Susuz kaldığınızda veya özellikle yorgunlukta süt miktarı azalmaktadır.Gebeyken kullandığınız vitamin-demir haplarına devam edin ve protein-kalsiyumdan zengin dengeli bir diyet programı uygulayın .Bununla beraber hijyene çok dikkat edilmeli, emzirme öncesi-sonrası eller dikkatlice yıkanmalıdır.Meme uçları emzirmeye bağlı çatladı veya hassaslaştıysa E-vitaminli kremler yardımcı olacaktır, bunların oluşmasını önlemek içinse lanolinli kremler kullanılmalıdır.
ŞİŞLİKLER; doğum sonrası 2-3. gün eller ve ayaklarınızda şişlikler artacak ve bunlar 7-10. günde düzelecektir .Bol sıvı tüketiniz ve dinlenirken ayaklarınızı yukarı kaldırınız .
DOĞUM SONU DEPRESYONU; doğum sonrası birkaç hafta sürüp geçen, baby blues , ağlama-gülme nöbetleri ,isteksizlik, devamlı endişeli olma ,uyuyamama hali olabilir.Bu durumun düzelmesi için annenin kendine zaman ayırması,sosyal açıdan,bebeğin bakımı-ev işleri, desteklenmesi gereklidir. Ancak 2 haftadan sonra bu durum düzelmiyorsa lohusalık depresyonu açısından değerlendirilmesi gerekir.
ARABA KULLANMA ;normal doğum sonrası ağrılarınız veya bacaklarda güçsüzlük hissiniz yoksa 1 hafta sonra araba kullanabilirsiniz.
AĞRI;Doğum sonrası olan ağrıların bir nedeni yapılan sezaryen veya normal doğum kesisi, bir diğer nedeniyse gebelikte büyüyen rahmin bebeğin doğumundan sonra eski haline dönmesi için gereken kasılmalardır.H em sezaryen hem de normal doğum sonrası ağrı kesici olarak evde en sık parasetamol 6-8 saatte 1, 1000 mg veya daha etkili olan ibuprofen günde 3- 4 kez 600mg kadar kullanılabilir. Ilık duşlar veya karın üzerine konulan sıcak su torbaları da ağrıyı gidermeye yardımcıdır.Ancak her şekilde bu ağrılar günbegün azalacaktır.
ACİL DURUM;-ateşiniz 38 derece veya titremeleriniz varsa
-idrar yanması veya sık idrara çıkma mevcutsa
-göğsünüzde kızarıklık,şişlik, hassasiyet varsa
-ciddi karın ağrısı veya krampları varsa
-hareketten bağımsız ciddi,saatte 1-2 ped değiştirmeyi gerektirecek kadar kanama ,yumruğunuz kadar büyük pıhtıların veya kötü kokulu akıntının olması
-dikişlerde kızarıklık, şişlik, hassasiyet veya akıntı olması
-ağrı kesiciye cevapsız , görme bozukluğu veya bulantı-kusma eşlik eden başağrısı varsa
-tek taraflı baldırda ağrı-kızarıklık veya şişme varsa
-nefes darlığı,göğüs ağrısı varsa
-aşırı bir endişe , depresif bir ruh hali, ciddi olarak kendine veya bebeğine zarar verebileceği hissi olması durumunda, doktora ulaşılmalıdır
SPİNAL-EPİDURAL ANESTEZİ;sezaryen veya normal doğumda spinal-epidural anestezi almış anneler ciddi baş ağrıları varsa ,özellikle otururken veya ayakta dururken, doktora ulaşmalıdırlar.
KAN UYUŞMAZLIĞI; Anne Rh-, baba Rh+ çiftler kan uyuşmazlığına adaydır.Bebeğin doğumundan itibaren 72 saat içinde kan grubuna bakılır ve Rh+ ise kan uyuşmazlık iğnesi anneye yapılır.
SAÇ ve cilt DEĞİŞİKLİKLERİ ; Hamilelikte artan hormonlar saç ve tüylenmede artışa neden olur.Doğumdan sonra ise bu terse döner 6. Aya kadar saç dökülmesinde artış olur. Bu aydan itibaren ayrıca geblikte oluşan çatlakların rengi kırmızıdan gümüşi renge döner. Ayrıca 6. Aydan itibaren kloazma denilen ciltte-yüzde oluşan gebelik lekeleri de kaybolmaya başlar.
Op.Dr.ERAY MEMEÇ
27/07/2013
